Jan Sijtsma (1935–2025)
Met droefheid, maar ook met grote waardering voor een bijzonder leven, hebben wij kennisgenomen van het overlijden van Jan Sijtsma, geboren in 1935 in Ried. Jan was een man die met zijn bescheidenheid, doorzettingsvermogen en liefde voor het Friese kaatsen en schaatsen een blijvende indruk heeft achtergelaten.
Zoals bij velen uit zijn generatie begon voor Jan het kaatsen op het schoolplein, aangemoedigd door de schoolmeesters die het spel een warm hart toedroegen. Al vroeg bleek hij talent te hebben, want op zestienjarige leeftijd mocht hij meedoen aan de ledenpartijen bij de senioren en wist hij zes jaar op rij de koningsprijs te winnen.
PC-koning 1957
In 1956 maakte Jan zijn opwachting in de hoofdklasse en al een jaar later, in 1957, schreef hij kaatsgeschiedenis. Samen met Albert Rinia en Sake Faber won hij de PC in Franeker – tegen alle verwachtingen in. Met zijn magistrale opslag leidde Jan zijn partuur naar de overwinning en werd hij terecht gekroond tot Koning van de PC. ,,Ik libbe dy dei yn in roes, ik wie my der hielendal net fan bewust.”
Het dorp Ried stond op zijn kop. Er werd snel een feest georganiseerd. Al was Jan Sijtsma zelf wel wat later op het feest dan gepland was. Jan bedacht dat hij na de PC wel even op de fiets naar Bitgum kon waar zijn schoonvader woonde. Hij wilde hem graag de koningsbal laten zien. Na daar even gezeten te hebben, ging Jan weer op de fiets terug naar Ried waar het korps al ongeduldig stond te wachten. De glorietocht van de koning door het dorp begon in een koets met Friese paarden ervoor en werd voorafgegaan door het plaatselijke muziekkorps. Dan was er nog een feestavond in het café met sprekers, geschenken, een feestlied en een zangkoor en dat zou tot in de kleine uurtjes duren.
Tweede PC winst
Een jaar later stond Jan Sijtsma weer in de finale. ‘Ik woe de PC graach wer winne. It publyk stie op ‘e banken, mar wy koene it net winne.”, vertelde hij vele jaren later. In 1960 won hij opnieuw, nu samen met Johannes Zijlstra en Dirk van der Zee. In het Kaatsmuseum zei hij eens: ,,Ik tink wol ris: hie ik it dy dei mar oars dien. Ik wie gretiger, mar taktysk sjoen net goed genôch. Och, wat wie ik graach nochris kening wurden, en wat hie ik graach de bal wer mei nei hûs nommen.” In 1961 behaalde hij een derde prijs met zijn vertrouwde maten uit ’57.
Winter van ’63
Naast zijn sportieve successen op het veld kende Jan ook triomfen op het ijs. In de barre winter van 1963 volbracht hij de zwaarste Elfstedentocht aller tijden. Van de 9294 deelnemers bereikten slechts 69 de finish. Jan was één van hen.
Zijn nuchtere humor en relativeringsvermogen bleven hem altijd trouw. Wanneer hem werd gevraagd welke van zijn twee grootse prestaties hij zou opgeven als het moest – het Elfstedenkruisje of de koningsprijs – antwoordde hij met een glimlach: “Ik tink dat ik no it krúske ynleverje soe, mar asto my deselde fraach yn de winter stelst, dan hie it oarsom west.”
Vrijwilligerswerk
Na zijn actieve kaatsloopbaan bleef Jan betrokken bij de sport. Als voorzitter van LKC Sonnenborgh in Leeuwarden en als vrijwilliger bij het Kaatsmuseum. Daar was Jan actief op de documentatieafdeling. Het was altijd bijzonder dat hij, zelfs al op hoge leeftijd, nog bijna iedereen herkende op de foto’s. Voor het archief van het Kaatsmuseum was Jan Sijtsma dan ook een waardevolle vrijwilliger.
Jan Sijtsma was een man die zijn successen droeg met bescheiden trots. “Ik bin der grutsk op, mar rin der net mei te pronk,” zei hij eens. Sijtsma in 2020: ,,No ik alder bin, fernim ik hoe bysûnder it is om de PC keningsbal te winnen. Op de keatsfjilden sprekke minsken my der noch wolris op oan. Dat bliuwt bysûnder” .
Jan Sijtsma overleed op 3 november 2025 in Leeuwarden op 90-jarige leeftijd.
Carina Twerda